Máy tiện – Các kiểu gia công tiện cơ khí

Máy tiện là máy cắt kim loại có chuyển động chính là chuyển động quay tròn quanh tâm của phôi tạo ra tốc độ cắt, chuyển động chạy dao là chuyển động tịnh tiến của dao gồm hai loại : chạy dao dọc (dọc theo hướng trục của chi tiết), chạy dao ngang (chạy theo hướng kính của chi tiết).

Các kiểu gia công tiện cơ khí

Dựa theo bề mặt gia công của phôi mà phương pháp gia công tiện cơ khí được chia thành các kiểu tiện trụ mặt ngoài (tiện tròn), tiện khỏa mặt đầu (tiện vạt mặt), tiện móc lỗ, tiện cắt đứt, tiện chích rãnh, tiện ren, tiện định hình.

Tiện trụ mặt ngoài

Kiểu gia công tiện cơ khí này được sử dụng thường xuyên nhất, bằng cách dùng dao tiện để gia công trên bề mặt ngoài của phôi, chủ yếu được sử dụng để tạo bề mặt trụ như tiện trụ dài, tiện trụ ngang, tiện tinh rộng.

Tiện khỏa mặt đầu

Là kiểu gia công tiện cơ khí nhằm tạo ra một bề mặt thẳng góc với trục quay của chi tiết, một lớp kim loại sẽ được loại bỏ đi phía trên mặt đầu của phôi. Kiểu gia công tiện cơ khí này có thể dùng nhiều loại dao tiện khác nhau như dao khỏa mặt đầu, dao thẳng đầu, dao cong đầu, dao vai…

Tiện móc lỗ

Được lựa chọn khi cần tạo ra những lỗ có đường kính lớn nhỏ khác nhau cho chi tiết, thông thường kiểu gia công tiện cơ khí này sẽ được thực hiện trên máy doa, máy tiện lỗ chuyên dụng và dùng các loại dao tiện chống rung để đảm bảo độ chính xác kích thước của lỗ.

Tiện cắt đứt

Là kiểu gia công tiện cơ khí để loại bỏ một phần phôi dư thừa hoặc cắt đứt chi tiết ra khỏi trục phôi. Đối với kiểu tiện này thì cần loại dao tiện chuyên dụng có độ bền cao.

Tiện chính rãnh

Là kiểu gia công tiện cơ khí nhằm tạo rãnh trên trục sản phẩm, dao tiện chích rãnh sẽ thực hiện một chuyển động dẫn tiến ngang hay dọc với trục quay. Tiện chính rãnh có 3 dạng chính là chích rãnh bề mặt, chích rãnh ngoài và chích rãnh trong.

Tiện ren

Với những dao tiện ren chuyên dụng thì kiểu gia công tiện cơ khí này giúp tạo ra các bề mặt có dạng ren. Phương pháp tiện ren được sử dụng khá phổ biến trong gia công cơ khí, tuy nhiên thì năng suất khi tiện ren thường không cao, nhất là khi tiện ren lỗ nhỏ hoặc bước ren nhỏ hoặc độ cứng vững của trục dao yếu.

Tiện định hình

Kiểu gia công tiện cơ khí này sử dụng các loại dao tiện định hình, khi đó hình dạng của dao tiện sẽ được chép qua chi tiết, bao gồm tiện định hình dọc và tiện định hình ngang.

So sánh phương pháp tiện lỗ với khoan, khoét, doa

Tiện lỗ có năng suất thấp hơn khoan, khoét, doa nhưng lại có khả năng đảm bảo yêu cầu kĩ thuật cao hơn.

Tiện lỗ ta có thể gia công được các loại lỗ lớn, lỗ phi tiêu chuẩn, lỗ được tạo bằng đúc, rèn, dập sẵn, lỗ côn, lỗ bậc, lỗ có rãnh, lỗ không thông hoặc định hình.

Các chi tiết tiện lỗ thì phải có kết cấu dạng tròn xoay, không quá cồng kềnh hay quá lớn về khối lượng hoặc khối tâm phân bố không quá xa so với lỗ gia công để tránh tình trạng gây ra lực quán tính lý tâm lớn, lỗ không quá sâu hoặc nhỏ vì hạn chế của kích thước và độ cứng vững dao.

Chuẩn định vị khi tiện lỗ chỉ có thể là mặt ngoài hoặc mặt ngoài kết hợp với mặt đầu.

Dao tiện lỗ phải có góc sau α lớn hơn so với góc sau α của dao tiện ngoài và thường gá dao cao hơn tâm của chi tiết.

Tiện lỗ có thể gia công trên các loại máy tiện, máy phay, máy doa.

Tiện lỗ	Khoan	Khoét	Doa
Là phương pháp gia công tạo lỗ chủ yếu thực hiện trên máy tiện, máy doa, máy phay và đôi khi cả máy khoan.	Là phương pháp tạo lỗ từ phôi đặc trên các máy khoan, tiện và đôi khi cả trên máy phay vạn năng.	Là phương pháp gia công mở rộng lỗ trên máy khoan, máy tiện, máy phay hoặc doa nhằm: Nâng cao độ chính xác và chất lượng bề mặt. Chuẩn bị cho doa.	Là phương pháp gia công tinh các lỗ đã được khoan, khoét hoặc tiện. Gồm: doa cưỡng bức, doa tùy động.
Dao tiện lỗ có góc lớn hơn dao tiện ngoài và thường được gá cao hơn tâm để giảm ma sát mặt sau của dao với bề mặt lỗ đã gia công và giảm rung động	Mũi khoan thường có độ cứng vững thấp, gồm các bộ phận: Phần cán hình trụ được lắp vào đầu kẹp mũi khoan Phần thân dùng để truyền moment xoắn và dẫn dung dịch trơn nguội tới phần cắt Phần cắt	Dao khoét có nhiều mũi cắt hơn dao khoan do đó có độ cứng vững cao hơn mũi khoan	Dao doa có lưỡi cắt thường phân bố không đối xứng, góc trước lớn nên có thể cắt được phôi mỏng. Ngoài ra còn có dao doa tay: dao doa tăng dùng để doa các lỗ phi tiêu chuẩn; dao có lưỡi cắt thẳng hoặc xoắn để doa các lỗ tiêu chuẩn
Tiện lỗ chỉ có hiệu quả khi lỗ có đường kính phi tiêu chuẩn, lỗ to, ngắn; lỗ được tạo thô sẵn bằng phương pháp đúc hoặc rèn	Khoan có khả năng tạo lỗ cho đường kính từ 0.1 đến 80mm. Trong sản xuất hàng loạt người ta thường tạo lỗ thô ban đầu bằng đúc hoặc mở rộng lỗ để đạt kích thước.	Khoét có thể gia công được lỗ trụ, lỗ bậc, lỗ côn và mặt đầu vuông góc với tâm lỗ tùy theo kết cấu của dao	Chỉ nên doa các lỗ có đường kính dưới 80mm. Không nên doa các lỗ quá ngắn, không nên doa các vật quá cứng hoặc quá mềm.
Độ chính xác không cao do rung động trong quá trình tiện lỗ	Độ chính xác tương đối thấp	Độ chính xác cao hơn khoan	Độ chính xác cao

Ứng dụng của máy tiện cơ khí

Máy tiện cơ khí là máy công cụ phổ biến trong mọi xưởng cơ khí. máy tiện cơ khí được dùng để:

Gia công mặt trục hoặc côn, chẳng hạn trục, vòng chặn, bánh xe, lỗ, ren,…

Nguyên công tiện thông dụng nhất là cắt bỏ vật liệu từ phôi trục, sử dụng dao tiện để cắt mặt ngoài.

Máy tiện còn được dùng để gia công lỗ, cắt rãnh, cắt ren,… nếu dùng dụng cụ cắt thích hợp.

Máy tiện quay (revolve) thường có khả năng gia công yếu hơn máy tiện thông dụng, mỗi lần chỉ lắp một hoặc hai dao cắt, nhưng năng lực gia công lớn hơn.

Máy tiện CNC còn có thể được dùng đế khoan, cắt rãnh, cắt ren, chà gai nhám, đánh bóng,…